Solaris – marka autobusów, trolejbusów i autokarów (ang. coach) produkowanych przez polską firmę Solaris Bus & Coach S.A. koło Poznania w Środzie Wielkopolskiej (spawalnia) oraz Bolechowie-Osiedlu (wykończenie).
Historia i dzień dzisiejszy
Geneza, władze i struktura firmy
Firma ta wywodzi się z założonej przez Krzysztofa Olszewskiego w 1994 roku firmy Neoplan Polska Sp. z o.o., początkowo sprzedającej, a od marca 1996 roku również produkującej na licencji niemieckiej, w wynajętej hali produkcyjnej, niskopodłogowe autobusy miejskie marki Neoplan oraz autokary tej marki. Wykorzystując doświadczenia z ich produkcji, w 1999 firma wprowadziła na rynek pierwsze autobusy Urbino w pełni własnej konstrukcji, pod marką "Solaris". 1 września 2001 roku firma Neoplan Polska, od grudnia 1999 roku należąca w 30% do niemieckiej firmy Gottlob Auwärter GmbH, ponownie przekształciła się w przedsiębiorstwo rodzinne Solange i Krzysztofa Olszewskich – Solaris Bus & Coach Sp. z o.o.. Kilka lat później, 1 lipca 2005 r. firma została przekształcona ze spółki z o.o. w spółkę akcyjną. Właściciele planowali jej giełdowy debiut w I kwartale 2006 roku, ale z powodu dobrej kondycji finansowej spółki, sezonowości produkcji oraz możliwości jej wrogiego przejęcia zrezygnowali z tego pomysłu.
W drugiej połowie lat 90. firma Neoplan Polska znacznie rozwinęła własne "Biuro Techniczne" odpowiedzialne za prace badawczo-rozwojowe. Już wówczas wykorzystywała w nim oprogramowanie komputerowe, stworzone m.in. do projektowania promów kosmicznych, które pozwoliło firmie na skrócenie czasu projektowania i budowy prototypu nowego modelu do około pół roku. Kolejne pół roku jest potrzebne na wyprodukowanie nowego modelu. Dzięki temu "Solaris Bus & Coach" wymienia wszystkie swoje modele co 2-3 lata. Na specjalne życzenie klientów, mogą oni kupić poprzednie wersje najnowszych modeli. Na początku obecnej dekady w "Biurze Technicznym" było zatrudnionych ponad 60 pracowników. Obecnie, ze względu na znaczne zwiększenie skali produkcji, jest ono prawdopodobnie znacznie większe. Firma "Solaris Bus & Coach S.A." pod koniec 2007 roku zatrudniała prawie 1 300 pracowników, zatrudnienie wciąż rośnie.
Prezesem firmy od początku jest Krzysztof Olszewski, wiceprezesem ds. kontaktów z klientami jego żona Solange Olszewska. Od 1 lipca 2007 r. do marca 2008 w skład Zarządu Spółki wchodził Heinz Bartosch.[1] W 2007 roku doradcą firmy Solaris w zakresie sprzedaży eksportowej został Wolfgang Presinger, poprzednio wieloletni pracownik firmy Evobus. W latach 1999–2006 był on członkiem zarządu wymienionej spółki, odpowiedzialnym za sprzedaż autobusów marki Mercedes-Benz oraz rzecznikiem tejże marki.
Od wiosny 2004 do początku 2005 roku w MPK Kraków, w bazie przy ul. Brożka odbywał się montaż końcowy autobusów miejskich Solaris Urbino 12 dla Krakowa (48 sztuk[2]) oraz Litwy (55 sztuk). Później podobne rozwiązanie było zapisane w kontrakcie na dostawy 260 autobusów dla Berlina[3]. W sierpniu 2005 roku firma rozpoczęła kilkuetapową inwestycję, której celem było utworzenie nowego kompleksu fabrycznego. 4 kwietnia 2006 roku Solaris zakończył pierwszy etap budowy i otworzył nową, własną halę fabryczną w Bolechowie-Osiedlu. W kolejnym etapie rozwoju zakładu otwarto nowe hale fabryczne i powierzchnie biurowe oraz nowe place i drogi wokół kompleksu fabrycznego. Dzięki nowej powierzchni moce produkcyjne zakładu zwiększyły się do pięciu pojazdów (wagonów)[4] dziennie. Trzeci etap rozbudowy zakończono w drugiej połowie 2007 roku. Od początku 2008 roku trwa kolejny etap rozbudowy modułowej fabryki, który ma dać zwiększenie jej mocy produkcyjnych do ośmiu wagonów dziennie.
W styczniu 2008 otwarto pierwszy z trzech regionalnych magazynów części zamiennych dla autobusów marek "Solaris" i "Neoplan". Znajduje się on w Sosnowcu, na terenie zajezdni tamtejszego Przedsiębiorstwa Komunikacji Miejskiej Sp. z o.o.. Kolejne dwa powstaną w Warszawie i Trójmieście.
W 2008 roku powstanie spółka "Solaris Ukraina", która będzie się zajmować sprzedażą i serwisem pojazdów firmy w tym kraju.
Autobusy miejskie i podmiejskie
Pierwsze autobusy Solaris Urbino zostały zaprojektowane przy udziale projektantów z berlińskiej firmy stylistycznej "IFS Designatelier". W 1999 r. jako pierwszy zadebiutował miejski niskopodłogowy autobus Solaris Urbino 12, któremu nieco później towarzyszyły modele Solaris Urbino 15, oraz Solaris Urbino 18. W roku 2000 wprowadzono na rynek najmniejszy model rodziny Solaris Urbino 9. Dzięki udanej konstrukcji i zainteresowaniu rynku, nowa marka zaczęła się rozwijać, wypuszczając dalsze modele i wersje autobusów.
Dziś podstawowym produktem firmy są miejskie autobusy niskopodłogowe serii Solaris Urbino. We wrześniu 2004 zadebiutowała nowa generacja autobusów Solaris – Urbino 2004, czyli Urbino III (trzeciej generacji), która jest produkowana od wiosny 2005 roku. Firma produkuje oprócz tego autobusy na gaz ziemny Solaris Urbino CNG, a także autobus lokalny Solaris Urbino 12 LE (Low Entry, czyli niskowejściowy, należący do III generacji) i międzymiastowy Solaris Valletta. Wcześniej wyprodukowano również 3 sztuki autobusów lokalnych Solaris Valletta dla Malty, dostosowanych do ruchu lewostronnego. W roku 2006 firma dalej różnicując swą ofertę wprowadziła do produkcji autobus hybrydowy Solaris Urbino 18 Hybrid, Solaris Urbino 18 Euro 5 (spełniający normę, która zacznie obowiązywać w Europie od jesieni 2009 roku) oraz autobus Solaris Urbino 18 EEV, spełniający jeszcze bardziej restrykcyjną amerykańską normę EEV. W 2007 roku firma wprowadziła do produkcji węższą o 15 cm odmianę Solaris Urbino, o długości 8,6 m, w postaci modelu Solaris Alpino, z przeznaczeniem głównie na wąskie ulice alpejskich i starych europejskich miast.
Autobusy Solaris Urbino, produkowane w kilku wersjach, różniących się głównie długością i pojemnością, używane są w komunikacji zbiorowej wszystkich dużych polskich miast. W roku 2000 rozpoczął się eksport autobusów, a później również autokarów pod marką "Solaris". Pierwsze autobusy we wrześniu 2000 trafiły m.in. do Ostrawy (Czechy) oraz do Berlina (Niemcy). Obecnie około 60%-80% produkcji kierowane jest na eksport do 16 krajów europejskich – autobusy te kupowane są przez klientów z Niemiec, Łotwy, Czech, Litwy, Szwajcarii, Włoch, Węgier, Norwegii, Słowacji, Francji, Danii, Estonii, Szwecji, Austrii, Malty i Rumunii.
W 2004 roku autobus Solaris Urbino został sklasyfikowany na 2 miejscu w konkursie "Bus of The Year" 2005. W konkursie oceniającymi są dziennikarze prasy motoryzacyjnej z 15 krajów Europy.
Firma "Solaris" jest producentem kompletnych autobusów, czyli nie korzysta z podwozi innych producentów. Wykorzystuje jednak podzespoły produkowane przez uznanych w branży producentów. Wykorzystuje silniki firm DAF, Cummins oraz silniki dostosowane do zasilania gazem CNG firm MAN[5] i Iveco. Do niedawna wykorzystywała również zwykłe silniki diesla firm MAN i Iveco.
Podczas targów TRANSEXPO we wrześniu 2007 w Kielcach, Solaris zaprezentował wysokopodłogowy model Solaris Valletta w wersji międzymiastowej oraz niskowejściowe Urbino 12 LE na gaz ziemny CNG i biogaz.
Autokary
Zaprezentowany po raz pierwszy w sierpniu 2001 r. autobus turystyczny Solaris Vacanza 12 rok później wszedł do produkcji. W 2003 roku Solaris Vacanza uplasował się na 2 pozycji (ex aequo z Volvo 9700) w prestiżowym konkursie autobusów turystycznych "Coach of the Year 2004", zaraz za takimi rynkowymi "wyjadaczami" jak MAN Lion's Star i SCANIA Irizar PB, które ex aequo zajęły 1 pozycję.
Projekt stylistyczny tych luksusowych autokarów wykonała firma "IFS Designatelier" z Berlina. Ich cechą charakterystyczną jest linia nadwozia w kształcie klina. W układzie napędowym stosowane są głównie silniki firmy DAF. Autobusy z tej rodziny są co dwa, trzy lata gruntownie modernizowane. Od 2004 roku produkowane są modele drugiej generacji. Jej wprowadzenie do produkcji zbiegło się z wprowadzeniem dłuższego modelu Solaris Vacanza 13. Rocznie powstaje około 10 sztuk modeli z tej rodziny, większość jest sprzedawana na rynku polskim.
W 2002 roku powstał pierwszy autobus specjalny do pobierania krwi na bazie "Solarisa Vacanza", zwany "vampirobusem". Od tego czasu rocznie sprzedaje się po 1-2 sztuki dla Regionalnych Centrów Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Polsce. W 2007 roku w Polsce sprzedano ich 3 sztuki, a także pierwszy pojazd za granicę do Rygi.
Trolejbusy
Trolejbusy Solaris Trollino produkowane od 2001 roku na bazie niskopodłogowych autobusów serii Solaris Urbino wykańczane są w firmach dostarczających elektryczne układy napędowe lub w firmach z nimi współpracujących. Pierwsze powstawały z układami napędowymi polskiej firmy Elmor, a montaż prowadziła firma "Trobus Gdynia". Obecnie jest to głównie czeska firma "Dopravni Podnik Ostrava" z Ostrawy, korzystająca z układów napędowych firmy "ČKD Pragoimpex" oraz wyposażenia elektrycznego z czeskiej firmy CEGELEC. Powstawały również w latach 2002-2005 liczne wersje wyposażone w napęd przez węgierską firmę "Ganz Transelektro". Na wiosnę 2007 roku "Solaris" wraz z firmą "Medcom" z Warszawy zdecydował się na budowę prototypu trolejbusu Solaris Trollino 12, wyposażonego w polski napęd asynchroniczny. Powstał on w sierpniu 2007 roku, i trafił na testy do Lublina. Kolejne dwa egzemplarze wykonano w MPK Lublin.
Trolejbusy Solaris Trollino oferowane są w wersjach o długości 12, 15 i 18 metrów. W Polsce trolejbusy Trollino jeżdżą w Gdyni, Tychach i w Lublinie. Dostarczono je także dla odbudowywanej sieci w Rzymie (w wersji z akumulatorami umożliwiajacymi jazdę przez centrum miasta bez korzystania z sieci trakcyjnej) oraz dla istniejących już w Rydze, Wilnie, Tallinnie, Landskronie, Opawie i Ostrawie.
Firma "Solaris" pracuje nad trolejbusami Solaris Trollino bez tradycyjnych odbieraków prądu. Byłyby one zasilane od dołu podczas postoju na przystankach. Energia byłaby gromadzona w superkondensatorach.
W marcu 2006 r. "Solaris Bus & Coach" podpisał umowę z Bombardierem i niemiecką firmą Vossloh Kiepe w sprawie montażu tramwajów w Polsce. W 2006 roku firmy te wygrały przetarg na dostawę 24 tramwajów Bombardier NGT6/2 dla Krakowa, oraz 3 dla Gdańska. W ramach współpracy firma Bombardier Transportation dostarcza nadwozia i karoserie, firma Vossloh Kiepe osprzęt elektryczny, zaś Solaris zapewnia dostawę pozostałych podzespołów i montaż pojazdów we współpracy z MPK Kraków. Montaż tramwajów dla MPK Kraków odbywa się w Zajezdni Podgórze w Krakowie. W 2007 roku dostarczono 3 zamówione pojazdy do Gdańska, oraz pierwszych 8 dla MPK Kraków. W 2008 roku powstanie co najmniej 16 sztuk dla MPK Kraków[6].
Na przełomie lat 2008 i 2009 firma "Solaris" zamierza rozpocząć produkcję tramwajów według własnego projektu. Model "Solaris Gecko" (nazwa pochodzi od gekona) ma mieć dwie wersje. Pierwszą, o długości 30 m, niskowejściową. Drugą, o dwa metry dłuższą, całkowicie niskopodłogową. Na początku 2008 roku zakończono prace projektowe i rozpoczęto wdrażanie tramwajów do produkcji. Prace nad nimi wynikają z chęci zdywersyfikowania produkcji, uniezależnienia się od wahań popytu na autobusy, a także skorzystania na przewidywanej koniunkturze na tramwaje w Polsce i Europie. Pojazdy tego typu są około 10 razy droższe od autobusów miejskich.
Dane statystyczne
Łączna produkcja autobusów, autokarów i trolejbusów marki "Solaris" w poszczególnych latach przedstawiała się następująco:
- 1999 – 24 szt.,
- 2000 – 172 szt.,
- 2001 – 251 szt.,
- 2002 – 255 szt. (w tym: trolejbusy – 12 szt., autokary – 10 szt.),
- 2003 – 275 szt. (w tym: trolejbusy – 32 szt., autokary – 9 szt.),
- 2004 – 489 szt. (w tym: trolejbusy – 84 szt., autokary – 10 szt.),
- 2005 – 610 szt. (w tym: trolejbusy – 109 szt., autokary – 8 szt.),
- 2006 – 579 szt. (w tym: trolejbusy – 50 szt., autokary – 12 szt.),
- 2007 – 702 szt. (w tym: trolejbusy – 35 szt., autokary – 11 szt.).
Powyższe dane nie obejmują prototypów wykonanych na potrzeby rozwoju firmy oraz pojazdów testowych i ekspozycyjnych (przykładowo w roku 2004, ze względu na intensywne prace nad III generacją Solarisa Urbino, było ich aż 21 szt.).
Produkcja i sprzedaż tramwajów "Bombardier":
Eksport autobusów, autokarów i trolejbusów marki "Solaris" w poszczególnych latach przedstawiał się następująco:
- 2000 – 7 szt.,
- 2001 – 56 szt.,
- 2002 – 126 szt. (w tym trolejbusy – 12 szt.),
- 2003 – 169 szt. (w tym trolejbusy – 32 szt.),
- 2004 – 366 szt. (w tym: trolejbusy – 84 szt., autokary – 2 szt.),
- 2005 – 487 szt. (w tym trolejbusy – 105 szt.),
- 2006 – 367 szt. (w tym: trolejbusy – 39 szt., autokary – 2 szt.),
- 2007 – 400 szt. (w tym: trolejbusy – 32 szt., autokary – 2 szt.).
Sprzedaż na rynku polskim autobusów, autokarów i trolejbusów marki i firmy "Solaris Bus & Coach" w ostatnich latach wahała się w przedziale 100-200 szt., i wynosiła:
- 1999 – 24 szt.,
- 2000 – 165 szt.
- 2001 – 195 szt. (oraz 21 autokarów pod marką Neoplan),
- 2002 – 113 szt. (w tym turystyczne – 10 szt.),
- 2003 – 106 szt. (w tym turystyczne – 9 szt.),
- 2004 – 123 szt. (w tym: turystyczne – 8 szt., trolejbusy – 2 szt.),
- 2005 – 123 szt. (w tym: turystyczne – 8 szt., trolejbusy – 4 szt.),
- 2006 – 212 szt. (w tym: turystyczne – 10 szt., trolejbusy – 11 szt.),
- 2007 – 302 szt. (w tym: turystyczne – 9 szt., trolejbusy – 3 szt.).
Po raz pierwszy autobusy tej firmy są dostarczane poza Europę, do Dubaju, stolicy Zjednoczonych Emiratów Arabskich do połowy 2008 roku trafi ich 225 sztuk. Plany produkcji na 2008 rok wynoszą około 900-1000 sztuk autobusów.
Modele Solarisa
Autobusy miejskie
Autobusy lokalne i międzymiastowe
Autobusy turystyczne
Autobusy specjalne
Trolejbusy
Wybrane nagrody i wyróżnienia dla firmy "Solaris Bus & Coach S.A."
- 2004 – tytuł "Oferent Roku 2003" w drugiej edycji Nagrody Publicus przyznawanej przez redakcję miesięcznika "Zamówienia Publiczne Doradca",
- 2004 – Medal Europejski Business Center Club i Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej,
- 2004 – Nagroda Gospodarcza Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w kategorii "Eksporter",
- 2005 – nagroda redakcji magazynu Forbes za "Najlepszy Wykup Menedżerski MBO w roku 2005",
- 2005 – tytuł "Ten, który zmienia polski przemysł", przyznany przez Polskie Towarzystwo Wspierania Przedsiębiorczości (PTWP), wydawcę miesięcznika gospodarczego "Nowy Przemysł",
- 2006 – tytuł "Najlepszego Pracodawcy Rzeczpospolitej na liście 500 w roku 2006", nadany przez kapitułę konkursu Orzeł Rzeczpospolitej,
- 2006 – laureat konkursu "Dobra Firma 2006", przyznany przez redakcję dziennika Rzeczpospolita,
- 2006 – laureat konkursu "Best of European Business" w kategorii "wzrost", organizowanego przez firmę Roland Berger Strategy Consultants i telewizję CNN,
- 2006 – pierwsze miejsce w konkursie "Złote Firmy Wielkopolski" organizowanym przez gazetę "Głos Wielkopolski",
- 2006 – medal im. Tadeusza Kotarbińskiego przyznany przez Polską Akademię Nauk, za "osiągnięcia w dziedzinie organizacji i zarządzania",
- 2006 – wyróżnienie w konkursie "Przedsiębiorca Roku" organizowanym przez firmę Ernst & Young, w kategorii "produkcja", za "budowanie autobusów, które są Formułą 1 w swojej kategorii".
- 2006 – nagroda dla "Najlepszej Firmy Wielkopolski" od redakcji magazynu "Forbes".
- 2006 – nagroda "Geparda Biznesu" od Bankowości Spółdzielczej.
- 2007 – nagroda w kategorii "Eksporter" w konkursie o Nagrodę Gospodarczą Województwa Wielkopolskiego.
- 2007 – tytuł „Engineer of the Year” (Konstruktor Roku), przyznany przez redakcję czasopisma branżowego "Design News Polska", za projekt autobusu z napędem hybrydowym.
